The Esperanto Window Closes / La Esperanta Fenestro Fermiĝas.
Written bySteven BREWER
| On Nov 29, 2006, Howard Dean addressed the Liberal Leadership and Biennial Convention. He gave an inspirational speech about the strategies that resulted in the Democrats retaking the US House and US Senate. It's a message that ought to resonate with people who want to advance the goals of Esperanto. | Je la 29a de novembro, Howard Dean, prelegis al la Liberala Estra kaj Dujara Kongreso. Li faris inspirigan prelegon pri la strategioj kiuj rezultis en tio ke la Demokratoj regajnis ambaŭ partojn de la usona parlamento. Estas mesaĝo kiun tiuj, kiuj volas antaŭenigi Esperanton devas ekkompreni: |
| It's just this: Show up everywhere. And work hard everywhere. Knock on doors everywhere. Make the calls everywhere. Shake hands everywhere. Do the hard work everywhere. And keep doing it… | Estas nur tiu ĉi: estu ĉie. Kaj laboregu ĉie. Telefonu ĉie. Manpremu ĉie. Faru la pezan laboron ĉie. Kaj faradu ĝin. |
| But the most striking moment in the speech came earlier. You can see the video of it here. He said: | Sed la plej trafa momento en la prelego okazis pli frue. Vi povas vidi la vidaĵon ĉi tie. Li diris (en la franca): |
| Parce que je croi, à la lumière de rèultats de cette èlection, que nous pouvons à nouveau bènèficier d'un partenariat entre les Etats-Unis et le Canada…D'un vèretable partenariat…D'un partnariat fonè sur la coopèration et la vèritè, le respect mutuel el l'ègalitè. | Ĉar mi kredas, en la lumo de la rezultoj de la voĉdonado, ke ni denove povas ĝui kunlaboradon inter Usono kaj Kanado…Veran kunlaboradon…Kunlaboradon fonditan sur kunagado, vero, kaj kunestimo de egaleco. |
| But he also says, “Won't Fox News hate this!” Many people in the US were stunned when, in the run-up to the war in Iraq, the administration ran a successful campaign to disparage French language, culture, and everything — even rechristening french-fries as “Freedom Fries” in the congressional cafeteria — because the French disagreed with the plans to invade Iraq. It's notable, that I don't hear anyone saying today, “Boy, the French sure were right.” | Se li ankaŭ diras, “Ĉu Fox News ne malamos tion ĉi!” Multaj homoj en usono miris kiam, en la monatoj antaŭ la milito en Irako, la registaro faris sukcesan kampanjon malvalorigi la francajn lingvon, kulturon, kaj ĉion — eĉ renominte “French Fries” (francajn terpomaĵojn) kiel “Freedom Fries” (liberecaj terpomaĵoj) — pro tio ke la francoj malkonsentis je la planoj invadi Irakon. Estas notinde, ke mi ne aŭdas iun nun kiu diras hodiaŭ, “Ho! La francoj vere pravis!” |
| In recent years, the United States has experienced a resurgence of language debate with legislation being proposed — and approved — to make English the “Official Language” of the United States: In 2005 it was the US House English Language Unity Act (H.R. 997) A Bill to declare English as the official language of the United States, to establish a uniform English language rule for naturalization, and to avoid mis-constructions of the English language texts of the laws of the United States, pursuant to Congress’ powers to provide for the general welfare of the United States and to establish a uniform rule of naturalization under article I, section 8, of the Constitution. | Dum lastaj jaroj, Usono spertas renaskiĝon de lingvo-debato kun leĝoj proponitaj — kaj kelkaj aprobitaj — por fari la anglan-lingvo la “oficialan lingvon” de Usono: en 2005 estis la usona parlamento de reprezentantoj Angla Lingva Unuiga Leĝo (H.R. 997)Propono kiu deklaras la anglan kiel la oficiala lingvo de Usono, starigas unueca regulo por civitaniĝo, evitas mis-konstruoj de anglalingvaj tekstoj de la leĝoj de Usono, sekve de la povoj de la parlamento provizi al la generala bonfarto de Usono kaj starigi uniforma reguloj de civitaniĝeco sub artikolo 1, sekcio 8 de la Konstitucio |
| And in 2006 Senate Resolution 458 required “statements of national unity” to be made in English That the Senate affirms that statements or songs that symbolize the unity of the Nation, including the National Anthem, the Oath of Allegiance sworn by new United States citizens, and the Pledge of Allegiance to the Flag of the United States, should be recited or sung in English , the common language of the United States. |
Kaj en 2006, Senata rezolucio 458 postulis ke “dirojn de nacia unueco” oni faru en la angla lingvo. Tiel ke la Senato jesas ke dirojn aŭ kantojn kiuj simbolas la nacion, inkluzive la nacia himno, la Ĵuro de Obeiĝo ĵurita de novaj civitanoj, kaj la Pleĝon al la Flago de Usono, oni diru aŭ kantu en la angla lingvo, la komuna lingvo de Usono. |
| Also, in 2006, as part of the debate on immigration was the National Language Act (S.3828) The Government of the United States shall preserve and enhance the role of English as the official language of the United States of America. Unless specifically stated in applicable law, no person has a right, entitlement, or claim to have the Government of the United States or any of its officials or representatives act, communicate, perform or provide services, or provide materials in any language other than English. If exceptions are made, that does not create a legal entitlement to additional services in that language or any language other than English. If any forms are issued by the Federal Government in a language other than English (or such forms are completed in a language other than English), the English language version of the form is the sole authority for all legal purposes. | Ankaŭ en 2006, kiel parto de la debato pri enmigrado, estis la Nacia-Lingvo Leĝo (S.3828)La usona registaro konservos kaj pligrandigos la rolon de la angla lingvo kiel la oficiala lingvo de Usono. Krom precize nomita en la leĝaro, neniu persono havas la rajton postuli ke la usona registaro agu, komuniko, aŭ ofertu ion ajn en iu lingvo krom la angla. Esceptojn ne provizas pluajn rajtojn. Se la usona registaro kreas plenumilojn en aliajn lingvojn, la anglajn versojn estas nure aŭtoritata por ĉiaj leĝaj kialoj. |
| The US has probably not seen a debate so fervent since World War I, when there was a concerted effort to make English the “official language” in response to the large German-speaking immigrant population. The debate is not about language, so much as fear: fear of recognizing the changing demography of the United States. | Usono ne vidis debaton tian fervoran ĝis la unua mondmilito, kiam estis kunordigita movado kiu celis fari la anglan kiel “oficialan lingvon” pro la granda nombro da germanlingvaj enmigrintuloj. La debato ne vere temas lingvon, sed timon: timo pri la ŝanĝanta demografio de usono. |
| The concensus, however, seems to be that the future is multilingual. I found a reference recently to David Graddol's article in Science The Future of Language. The most striking thing about the paper was the first figure. He graphs English against Spanish, Hindu/Urdu, and Arabic. English has declined from 9% of the world's population to 6% between 1950 and today (due primarily to demographic changes). The others are all increasing. What's not on the graph at all, however, is Chinese — with around 4 times as many speakers as English. | La nuna ekkompreno ŝajnas estis, kvankam, estas ke la estonteco estos multlingva. Mi trovis lastatempe referaĵon al la artikolo de David Graddol en Scienco La Estonteco de Lingvo. La plej trafa afero pri la artikolo estas la unua grafikaĵo,. Mi metas la anglan kontraŭ la hispana, hida/urda, kaj araba lingvoj. La angla malaltiĝas de 9% ĝis 6% el la monda homaro (pro, precipe demografiaj kaŭzoj). La aliaj ĉiuj kreskiĝas. Kio ne troviĝas ĉe la grafikaĵo estas la ĉina — kun kvaroble pli da parolantoj kiel la angla. |
| Employers in Asia are already looking beyond English — in the next decade, the new “must-learn” language is likely to be Mandarin. […] Monolingual English speakers may find it difficult to fully participate in a multilingual society. | Dungantoj en azio jam preterrigardas la anglan — en la venonta jardeko, la nova lernenda lingvo estos la ĉinan. […] Unulingvaj anglaparolantoj nur malfacile partoprenos multlingvan societon. |
| Moreover, it's increasingly difficulty for students to get any real experience with a second language. The cuts in taxes have resulted in less and less funding for public education resulting in fewer opportunities for language learning. My wife, who's on the local school committee says: | Plue, farigxas pli kaj malfacilaj por studentoj kiuj volas sperti duan lingvon. La malaltigoj al impoŝtoj signifas malpli da mono por publika edukado kaj malpli da eblecoj por lerni lingvojn. Mia edzino, kiu apartenas al nia loka edukada komitato diras: |
| Schools find it nearly impossible to teach language anymore. A neighboring town, Belchertown, this year, for the first time in a while, started offering it in the middle school and could only offer at the same time as band. Languages are one of the first thing to go. People complain that it's art, but its really languages. Classes get bigger and you don't really get a chance to practice speaking it anyway. | Lernejoj trovas sin tiel ke apenaux eblas instrui lingvojn nuntempe. Najbara urbo, Belchertown, tiu ĉi jare, por unua fojo volas oferti lingvo-instruado kaj povas oferti ĝin nur samtempe kiel muziko. Lingvolernado estas la unua afero fortranĉita. Oni plendas ke estas arto, sed vere estas lingvolernado. Klasoj fariĝis pli kaj pli granda kaj oni ne havas la eblecon praktiki, ĉiaokaze. |
| So, there you go. The United States wastes its time passing meaningless laws about “Official Languages” and “Languages of National Unity” while our students get relegated to a second-class citizenship. The EU has been learning that, although English may be the defacto international language, the people who are successful are those who can operate in the national languages: if you want to sell in Slovakia, you'd better know Slovak. And our kids never get to really learn other languages, because we're spending billions pursuing wars in the middle east. Did you see the only 6 of the 1000 people in the US embassy in Iraq understand Arabic? | Do, jen! Uzono malŝparas sian tempon per la diskutado pri sensencaj leĝoj pri “oficialaj lingvoj” kaj “lingvoj de nacia unueco” dum niaj studentoj fariĝas duarangaj civitanoj. La EU jam lernis ke, kvankam la angla estas la aktuala Internacia Lingvo, tiuj, kiuj nun sukcesas estas tiuj, kiuj parolas la nacian llingvon: se vi volas vendi en Slovakio, vi parolu la slovakan. Kaj niaj infanoj neniam lernas aliajn lingvoj ĉar ni elspezas miliardojn por militi en la mezoriento. Ĉu vi vidis ke nur 6 el 1000 homoj en la usona emabasadejo komprenas la araban? |
| Instead of being able to able to understand other cultures, we send with our kids a Phraselator to help them say things like “Halt. Put your hands above your head. We are the U.S. Military. We are here to help you.” Why would they ever need to hear something? | Anstataŭ ol kapabli kompreni aliajn kulturojn, ni sendas kun niaj infanoj unu el la aparatoj Phraselator por helpi ilin diri aferojn kiel “Haltu! Metu la manojn super la kapo. Ni estas la usona militaro. Ni estas ĉi tie por helpi vin.” Kial ili iam devus aŭskulti ion? |
| I still believe that there is a window of opportunity in this generation for Esperanto to fulfill its potential — if the US threw its full weight behind Esperanto, we could still get Esperanto accepted as the world's international language. If we did that, it would be a dramatic equalizer and would put us on a level playing field if/when the US collapses and Chinese becomes next important economic language. Or Globish. With Esperanto, our children could depend on being able to reliably understand one another no matter where they went. The French blew it when they killed Esperanto in the League of Nations. Now it's our turn to make the classic blunder. The window is closing. | Mi ankoraŭ kredas ke estas malfermita fenestro por ebleco de Esperanto plenumi sian plenpotencon — se Usono ĵetis sin tute malantaŭ la ideo de Esperanto, ni povus sukcesi ke oni akceptu Esperanto kiel la monda internacia lingvo. Se ni farus tiun, estus mirinda egaligilo kaj metus nin sur egala kampo se aux kiam usono kolapsas kaj la ĉina fariĝas la sekvonta grava ekonomia lingvo. Aŭ Globish. Per Esperanto, nia gefiloj povus kompreni unu la alian ĉie ajn ili irus. La francoj fuŝis kiam ili mortigis Esperanto en la Ligo de Nacioj. Nun estas nia vico fari la klasikan fuŝon. La fenestro fermiĝas. |
| Still, if Esperanto doesn't succeed in this generation, there's no reason to think that it won't still be around for the next generation and for many generations to come. Esperanto works: it's easy to learn and opens up an interesting and unique community of people around the world who are eager for international and intercultural contacts. There will always be a place for Esperanto in the hearts of its speakers. | Samtempe, se Esperanto ne sukcesas ĉigeneracie, oni nenial supozu ke ĝi ne daŭre ekzistos por la estontaj. Esperanto funkcias: facile lerneblas kaj malfermas interesa kaj unika komunumo de homoj ĉirkaŭ la mondo kiuj ravas internaciajn kaj interkulturajn kontaktojn. Ĉiam restos hejmo por Esperanto en la koroj de siaj parolantoj. |
Written bySteven BREWER
1 comment